Cryptorchidie

Voorkomen
Onder cryptorchidie verstaat men het niet ingedaald zijn van één of beide testikels (teelballen) van mannelijke dieren. Het is een regelmatig voorkomende afwijking in de ontwikkeling van het geslachtsapparaat bij reuen.
De testikel bij de reu wordt al in een vroeg stadium van de vrucht aangelegd in een gebied achter de nieren, diep in de buik. Evenals de nieren worden ze dubbel aangelegd. Het werkelijk afwezig zijn van een teelbal is net zo waarschijnlijk als het missen van een nier of een poot bij de geboorte.

Na de geboorte beginnen de testikels een reis door de buik om gewoonlijk tussen de 1^e en de 3^e maand via het lieskanaal in de balzak te verschijnen. Bij een aantal reuen verloopt dit proces niet volledig en wordt de reis naar de balzak niet afgemaakt. De niet afgedaalde teelbal kan zich in dit geval dus overal tussen de achterzijde van de nier en de balzak bevinden. In een aantal gevallen is de bal zelfs te voelen in het lieskanaal.
De testikels horen na de geboorte vanuit de buikholte, via het lieskanaal, naar het scrotum (de balzak) af te dalen. Beide testikels kunnen op een leeftijd van 8 à 9 weken al in de balzak aanwezig zijn, maar over het algemeen wordt de definitieve diagnose “cryptorchidie” pas gesteld op een leeftijd van 6 maanden. Er is dus nogal wat variatie in de tijd die er voor het afdalen staat en het komt dus voor dat ook na 8 weken de balletjes nog kunnen indalen. Volgens de Franse dr. Yves Surget zou dit zelfs tot een leeftijd van 7 maanden nog kunnen gebeuren, maar in het algemeen mag worden aangenomen, dat als op de leeftijd van een half jaar één of beide balletjes niet zijn ingedaald, dit ook niet meer zal gebeuren.

Cryptorchidie bij honden komt vaker voor bij de kleine rassen dan bij de grotere rassen. Men vermoedt een bepaalde erfelijkheidsgraad, maar de exacte wijze van overdracht is nog niet bekend. Reuen met cryptorchidie worden in ieder geval uitgesloten van de fokkerij.
Reuen, waarvan beide teelballen voor de volwassenheid niet naar naar de balzak zijn afgedaald, zijn onvruchtbaar. De wat lagere temperatuur in de balzak is namelijk essentieel voor een optimale spermavorming. Een teelbal die zich in de buikholte bevindt, waar hogere (lichaams)temperaturen heersen, kan daarom geen goede spermatozoïden (zaadcellen) aanmaken.

Oorzaken
– Oorzaak van cryptorchidie kan een vormafwijking in het lieskanaal (een opening in de buikholte) zijn. Door dit lieskanaal moet de bal namelijk afdalen naar de balzak.
– Ook zou een hormonale stoornis cryptorchidie kunnen veroorzaken.
– Ten slotte kan de bindweefselstreng, die vanaf de onderkant van de teelbal door het lieskanaal naar de balzak loopt, op een verkeerde wijze uitgroeien.
Al deze abnormaliteiten kunnen genetisch zijn bepaald.

Gevolgen voor de reu
– Een niet afgedaalde testikel produceert evenals een afgedaalde testikel de gebruikelijke mannelijke hormonen. Het eenzijdig verwijderen van de buiten het lichaam aanwezig bal heeft dan ook geen invloed op de geslachtsdrift. Wel is het zo dat de “binnenbal” geen vruchtbaar zaad produceert. Voor de rijping van het zaad is het namelijk noodzakelijk dat de bal buiten het lichaam ligt, waar het enige graden koeler is.
– Een reu met een eenzijdig niet afgedaalde testikel is even vruchtbaar als een reu met twee ingedaalde ballen. Omdat het hier om een erfelijk bepaalde aandoening gaat is het echter onverstandig om een dergelijke reu in te zetten voor de voortplanting.

Het risico van teelbalkanker
Teelbalkanker komt bij ongeveer 1 op de 1000 (oudere) reuen voor. De teelbal neemt dan duidelijk in grootte toe, wat gewoonlijk een reden is voor een bezoek aan de dierenarts. Een deel van deze reuen heeft ook hormonale stoornissen die zich kunnen uiten als een huidaandoening. Het castreren is een simpele oplossing. Uitzaaiingen zijn in het eerste jaar vrij zeldzaam.

Bij de in de buik aanwezige bal is dit risico ongeveer 20-25 x groter. Dit betekent dat 1 op de 40-50 reuen vroeg of later een tumor van de teelbal ontwikkelt. Daarnaast kan deze door de tumor mogelijk sterk vergrote teelbal ook andere buikklachten geven.
In het verleden was dit altijd reden voor dierenartsen om te adviseren de binnenbal door middel van een buikoperatie te verwijderen.

Onderzoek aan de Faculteit der Diergeneeskunde acht thans het risico van teelbaltumoren niet groot genoeg om een binnenbaloperatie te rechtvaardigen.
Dit zou immers betekenen dat 39-49 op de 40-50 reuen “voor niets gecastreerd worden”. Beter wordt het geacht de binnenbal 1 x per jaar door middel van voelen door een deskundige hand, of het maken van een echoscan te controleren op tumorvorming.

In verband met het risico op tumorvorming is het advies bij een niet ingedaalde bal:
– Indien castratie gewenst wordt geacht, deze door een dierenarts met voldoende chirurgische ervaring te laten uitvoeren.
– Indien u een castratie niet gewenst acht:
    – de situatie regelmatige (met de jaarlijkse vaccinatie) te laten controleren;
    – de binnenbal preventief te laten verwijderen.
Deze laatste keuze blijft dus een persoonlijke beslissing.

De eventuele operatie
Indien besloten wordt de binnenbal per operatie te verwijderen, wordt in de praktijk meestal direct voor aanvang van operatie met behulp van echo-onderzoek een scan gemaakt van de binnenbal. De hond is dan immers onder narcose en geschoren. Op deze wijze kan de zoektocht naar de bal gedurende de operatie worden beperkt . De ingreep wordt daardoor minder uitgebreid en de duur ervan bekort, wat het verloop van de ingreep ten goede komt.

Opereren of niet?
Rondom het onderwerp cryptorchidie bestaat een aantal indianenverhalen. Vroeger werd gedacht dat de niet ingedaalde testikel(s) die in de buikholte waren achtergebleven, een verhoogde kans op kwaadaardige ontaarding zouden hebben. Gedacht werd dat door de hogere temperatuur in de buik de kans op testikeltumoren zou vergroten. Daarnaast werd gedacht dat door een overmatige hormoonproductie de dieren sneller agressief zouden worden.

Uit wetenschappelijk onderzoek is al een aantal jaren geleden gebleken dat de achtergebleven testikels in de buikholte absoluut niet een verhoogde kans op kwaadaardige testikeltumoren geeft. Het standaard preventief, middels een operatie, verwijderen van deze binnenballen is dus volledig onzinnig!

Een operatie zorgt zelfs alleen maar voor meer risico op andere complicaties: de narcose brengt altijd een risico met zich mee en de chirurgie ook.

Dus daarom dient men alleen te opereren als het diergeneeskundig verantwoord is en dat is bij cryptorchidie dus niet het geval.

Alleen als een eigenaar de hond om andere redenen graag wil laten castreren of als er toch sprake is van een goed- of kwaadaardige tumor, zal(zullen) dus ook de binnenbal(len) dienen te worden verwijderd, waarmee dus een ingrijpendere (buik)operatie zal moeten worden uitgevoerd.

Advies
Ons advies in deze is dan ook: Laat uw jonge reu een kerngezond en vrolijk beestje blijven en laat het geld voor een dergelijke operatie in uw zak.

Tip
Draag de reutjes als pup NOOIT met vingers tussen de achterpootjes! Hierdoor voorkomt u dat het indalen van de testikels onnodig wordt gehinderd.
Leer dit ook de kinderen!